شوراهای اسلامی و مردم‌سالاری در ایران (واکاوی ماهیت شوراهای اسلامی ایران)

تجربیات عصر جهانی شدن، حکایت از آن دارد که عدم مشارکت مردم در فرایند تصمیم‌ گیری و تصمیم ‌سازی، جامعه را متضرر می‌ نماید؛ از این رو، جوامع به سمت بهره ‌گیری بیشتر از مشارکت مردمی سوق پیدا کرده ‌اند. این تغییر، منجر به خلق افق‌های جدیدی در اداره امور ملّی و محلّی گردیده است؛ ازجمله راه‌های جلب این‌گونه مشارکت‌ها، ایجاد و توسعه‌ فعالیت‌های سازمان‌های محلّی می‌ باشد. در این نوشتار نشان داده می ‌شود که چطور تجربیات منبعث از جهانی شدن، پیچیدگی های روزافزون جامعه‌ امروز ایران، کاهش هزینه‌ های دولت و چابکی آن، جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه ‌مردم، منطقه ‌ای شدن امور و تسریع آنها و نیز لزوم بهره‌ گیری از مشارکت مردم، سبب شده است تا شوراهای اسلامی در ایران نقش پررنگ ‌تری را در حیات سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب ایفا کنند. در این میان، بررسی شوراها از منظر قانون اساسی در این نوشتار مورد تأکید بیشتری قرار دارد. با توجه به قانون اساسی، این نهاد یکی از پایه‌ های مردم‌ سالاری در کشور شناخته می‌ شود که با ایفای کارکردهای مختلف و متنوع، تأثیرگذاری مردم در مدیریت و اجرای امور محلّی را عینیت می‌ بخشد؛ با این حال، فعالیت شوراها از حیث درون‌ شورایی و برون ‌شورایی، با چالش‌های فراوانی مواجه است که مستلزم توجه می ‌باشد. امّا به طورکلّی می‌توان گفت توجّه قانونگذار به شوراها نشان می‌ دهد که اولاً: این نهاد به لحاظ کارکرد، از اهمیت به سزایی برخوردار است و ثانیاً: ظرفیت‌های بالقوّه‌ ای دارد که در صورت تحقّق می‌ تواند به پیشرفت منطقه‌ ای و محلّی در وهله‌ نخست و پیشرفت و آبادانی کشور در وهله‌ بعد منجر شود. این نوشتار درصدد است تا پس از بررسی ابعاد نظری، به تاریخچه‌ پیدایش، ویژگی‌ها، شؤون قانونی و کارکردهای این نهاد بپردازد و در نهایت، چالش‌ها و آسیب‌های آن را مورد مداقه قرار دهد.